นาฏศิลป์พื้นเมืองภาคเหนือ
เป็นภูมิภาคที่มีวัฒนธรรมที่หลากหลาย มีคนไทยหลายเชื้อชาติอาศัยอยู่ และได้รับอิทธิพลทางวัฒนธรรมของประเทศเพื่อนบ้าน คือ พม่า และลาว วัฒนธรรมภาคเหนือ มีลักษณะดังนี้
วัฒนธรรมทางสังคม
ตีกลองสะบัดชัย การตีกลองสะบัดชัย เป็นศิลปะการแสดงพื้นเมืองของชาวล้านนา มีลีลาท่าทางโลดโผน
ลักษณะการแสดง จะตีกลองด้วยลีลาท่าทางต่าง ๆ ซึ่งกลองสะบัดชัยประกอบด้วยกลองสองหน้า ขนาดใหญ่ 1 ลูก กลองขนาดเล็กหรือเรียกว่า ลูกตุบ 2-3 ลูก ลักษณะการตีกลอง มีดังนี้
การตีลักษณะดังกล่าวเป็นการตีอยู่กับที่ ต่อมาเมื่อนำมาตีในขบวนต่าง ๆ จึงใช้จังหวะและทำนองล่องน่าน ผู้ตีกลองสะบัดชัยจะมีลีลาการตีต่าง ๆ โดยใช้อวัยวะ เช่น ศีรษะ ข้อศอก แต่จะไม่ให้อวัยวะเหล่านี้สัมผัสถูกหน้ากลองจริง ๆ เพราะถือว่ากลองเป็นของศักดิ์สิทธิ์
ปัจจุบันการตีกลองสะบัดชัยเป็นที่นิยม มีการแข่งขันกัน มีท่าทางใหม่ ๆ เช่น การต่อตัว พ่นไฟ แปรขบวน จึงเป็นการแสดงที่เป็นมรดกและเอกลักษณ์ของภาคเหนือ
วัฒนธรรมทางสังคม
คนในภาคเหนือจะอยู่กันแบบครอบครัว รักสงบ มีนิสัยอ่อนโยน เป็นมิตร จึงได้ชื่อว่า ถิ่นไทยงาม
วัฒนธรรมด้านที่อยู่อาศัย
วัฒนธรรมด้านที่อยู่อาศัย
คนในภาคเหนือนิยมสร้างบ้านด้วยไม้ มุงด้วยกระเบื้องดินเผาแบะใบตองตึง มีไม้กาแลที่แกะสลักลวดลายสวยงามไขว้ที่หน้าจั่วเป็นสัญลักษณ์ของภาคเหนือ
วัฒนธรรมด้านภาษา
วัฒนธรรมด้านภาษา
ภาคเหนือจะมีภาษาพูดและภาษาท้องถิ่นที่ใช้สื่อสารกันเรียกว่า ภาษาคำเมือง ซึ่งมีลักษณะเสียงที่ไพเราะ นุ่มนวล อ่อนหวาน แต่อาจมีสำเนียงแตกต่างกันไปตามแต่ละท้องถิ่น
วัฒนธรรมด้านอาหาร
วัฒนธรรมด้านอาหาร
ชาวล้านนานิยมรับประทานอาหารตามธรรมชาติอาจเป็นผักป่า ผักข้างรั้วต่าง ๆ และรับประทานข้าวเหนียวเป็นหลัก รสชาติของอาหารจะมีรสเค็มนำแลเผ็ด นิยมแกงแบบน้ำขลุกขลิก ไม่ใช้กะทิเยอะเหมือนภาคกลางการจัดอาหารใส่ขันโตก อาหารภาคเหนือ เช่น แกงโฮะ แกงฮังเล แคบหมู น้ำพริกหนุ่ม น้ำพริกอ่อง จิ๊นส้ม (แหนม)
วัฒนธรรมด้านการแต่งกาย
วัฒนธรรมด้านการแต่งกาย
การแต่งกายของชาวเหนือจะแตกต่างกันไปตามเชื้อชาติและกลุ่มชน ซึ่งมีลักษณะ ดังนี้
ผู้หญิง สวมเสื้อคอกลมหรือคอจีนแขนยาว ห่มสไบทับและเกล้าผมสวมเครื่องประดับเงิน หรือทอง
ผู้ชาย สวมเสื้อคอกลมหรือคอจีนสวมกางเกงป้ายหน้า มีผ้าคาดเอว ผ้าพาดบ่า หรือผ้าโพกศีรษะ หรือสวมเสื้อม่อฮ่อม สวมกางเกงสามส่วน มีผ้าคาดเอว และสวมเครื่องประดับเงินทอง นอกจากวัฒนธรรมดังกล่าวที่แสดงให้เห็นถึงลักษณะนิสัยการดำรงชีวิต ความเป็นอยู่ของชาวเหนือแล้ว ภาคเหนือยังมีประเพณีที่สำคัญ และแสดงถึงวัฒนธรรมทางภาคเหนือ เช่น ประเพณีตานก๋วยสลาก ประเพณียี่เป็ง ประเพณีบวชลูกแก้ว
ลักษณะเฉพาะของนาฏศิลป์พื้นเมืองภาคเหนือ
การแสดงนาฏศิลป์พื้นเมืองภาคเหนือได้รับอิทธิพลจากวัฒนธรรมของหลายเชื้อชาติเข้ามาผสมผสานกับวัฒนธรรมของชาวเหนือทำให้ลักษณะของนาฏศิลป์พื้นเมืองภาคเหนือมีความหลากหลาย ซึ่งวัฒนธรรมต่างๆ ยังส่งผลให้การแสดงนาฏศิลป์พื้นเมืองภาคเหนือส่วนใหญ่มีความอ่อนหวาน อ่อนช้อย เช่น ฟ้อนเล็บ ฟ้อนเทียน ฟ้อนสาวไหม ฟ้อนชมเดือน แต่มีบางการแสดงที่มีความสนุกสนาน คึกคัก เช่น การตีกลองสะบัดชัย บางการแสดงได้รับอิทธิพลทางวัฒนธรรมของชนกลุ่มน้อย เช่น ฟ้อนกิงกะหร่า ของชาวไทยใหญ่ ระบำเก็บใบชา ของชาวไทยภูเขา
ลักษณะการแต่งกายในการแสดงนาฏศิลป์พื้นเมือง จะแต่งกายแบบวัฒนธรรมของชาวเหนือและเหมาะสมกับลักษณะของการแสดง
ดนตรีที่ใช้ประกอบการแสดง จะใช้วงดนตรีพื้นบ้าน เช่น วงกลองแอว วงสะล้อ ซอ ซึง วงกลองปู่เจ่
ตัวอย่างการแสดงนาฏศิลป์พื้นเมืองภาคเหนือ
ผู้หญิง สวมเสื้อคอกลมหรือคอจีนแขนยาว ห่มสไบทับและเกล้าผมสวมเครื่องประดับเงิน หรือทอง
ผู้ชาย สวมเสื้อคอกลมหรือคอจีนสวมกางเกงป้ายหน้า มีผ้าคาดเอว ผ้าพาดบ่า หรือผ้าโพกศีรษะ หรือสวมเสื้อม่อฮ่อม สวมกางเกงสามส่วน มีผ้าคาดเอว และสวมเครื่องประดับเงินทอง นอกจากวัฒนธรรมดังกล่าวที่แสดงให้เห็นถึงลักษณะนิสัยการดำรงชีวิต ความเป็นอยู่ของชาวเหนือแล้ว ภาคเหนือยังมีประเพณีที่สำคัญ และแสดงถึงวัฒนธรรมทางภาคเหนือ เช่น ประเพณีตานก๋วยสลาก ประเพณียี่เป็ง ประเพณีบวชลูกแก้ว
ลักษณะเฉพาะของนาฏศิลป์พื้นเมืองภาคเหนือ
การแสดงนาฏศิลป์พื้นเมืองภาคเหนือได้รับอิทธิพลจากวัฒนธรรมของหลายเชื้อชาติเข้ามาผสมผสานกับวัฒนธรรมของชาวเหนือทำให้ลักษณะของนาฏศิลป์พื้นเมืองภาคเหนือมีความหลากหลาย ซึ่งวัฒนธรรมต่างๆ ยังส่งผลให้การแสดงนาฏศิลป์พื้นเมืองภาคเหนือส่วนใหญ่มีความอ่อนหวาน อ่อนช้อย เช่น ฟ้อนเล็บ ฟ้อนเทียน ฟ้อนสาวไหม ฟ้อนชมเดือน แต่มีบางการแสดงที่มีความสนุกสนาน คึกคัก เช่น การตีกลองสะบัดชัย บางการแสดงได้รับอิทธิพลทางวัฒนธรรมของชนกลุ่มน้อย เช่น ฟ้อนกิงกะหร่า ของชาวไทยใหญ่ ระบำเก็บใบชา ของชาวไทยภูเขา
ลักษณะการแต่งกายในการแสดงนาฏศิลป์พื้นเมือง จะแต่งกายแบบวัฒนธรรมของชาวเหนือและเหมาะสมกับลักษณะของการแสดง
ดนตรีที่ใช้ประกอบการแสดง จะใช้วงดนตรีพื้นบ้าน เช่น วงกลองแอว วงสะล้อ ซอ ซึง วงกลองปู่เจ่
ตัวอย่างการแสดงนาฏศิลป์พื้นเมืองภาคเหนือ
ลักษณะการแสดง จะตีกลองด้วยลีลาท่าทางต่าง ๆ ซึ่งกลองสะบัดชัยประกอบด้วยกลองสองหน้า ขนาดใหญ่ 1 ลูก กลองขนาดเล็กหรือเรียกว่า ลูกตุบ 2-3 ลูก ลักษณะการตีกลอง มีดังนี้
- ตีเรียกคน เช่นมีการประชุมกัน ก็ตีเฉพาะกลองใหญ่ โดยตีจากจังหวะช้าและเร่งเร็วขึ้น
- ตีบอกเหตุฉุกเฉิน เช่น ไฟไหม้ ไล่ขโมย จะตีเฉพาะกลองใหญ่ มีจังหวะเร่งเร็วติด ๆ กัน
- ตีในงานบุญ จะตีทั้งกลองใหญ่และลูกตุบ มีจังหวะเร่งเร็วเสมอต้นเสมอปลาย โดยมีคนใช้แส้ไม้ไผ่ที่เรียกว่า ไม้แสะ ฟาดหน้ากลองให้จังหวะ แต่ไม่มีฉาบและฆ้องประกอบ
การตีลักษณะดังกล่าวเป็นการตีอยู่กับที่ ต่อมาเมื่อนำมาตีในขบวนต่าง ๆ จึงใช้จังหวะและทำนองล่องน่าน ผู้ตีกลองสะบัดชัยจะมีลีลาการตีต่าง ๆ โดยใช้อวัยวะ เช่น ศีรษะ ข้อศอก แต่จะไม่ให้อวัยวะเหล่านี้สัมผัสถูกหน้ากลองจริง ๆ เพราะถือว่ากลองเป็นของศักดิ์สิทธิ์
ปัจจุบันการตีกลองสะบัดชัยเป็นที่นิยม มีการแข่งขันกัน มีท่าทางใหม่ ๆ เช่น การต่อตัว พ่นไฟ แปรขบวน จึงเป็นการแสดงที่เป็นมรดกและเอกลักษณ์ของภาคเหนือ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น